Według danych na koniec roku 2008, zbiory Biblioteki, w tym stanowiące narodowy zasób biblioteczny, liczą ponad 2 000 000 wol. i jedn. Roczny wpływ zbiorów wyniósł nieco ponad 63 000 wol. i jedn., w tym ponad 28 000 z ogólnopolskiego tzw. egzemplarza obowiązkowego. Biblioteka gromadzi w wyborze wszystkie rodzaje zbiorów: dokumenty rękopiśmienne i drukowane, dokumenty audiowizualne (płyty analogowe i kompaktowe, kasety magnetofonowe i wideokasety) oraz elektroniczne nośniki informacji. Ważna część zbiorów to dokumenty i materiały związane z kulturą regionu, gromadzone pieczołowicie od początku istnienia Książnicy. W roku 2008 czytelnikom i instytucjom udostępniono ponad 486 000 woluminów i jednostek, odnotowując ponad 276 000 odwiedzin. Do tej liczby dodać należy kilkadziesiąt tysięcy osób wizytujących Bibliotekę z innych powodów.
Szczególnie cenne dokumenty, w tym unikaty w skali światowej, gromadzi się, przechowuje i udostępnia w Dziale Zbiorów Specjalnych. Do nich należą: stare druki z inkunabułami (ten zespół liczy blisko 27 000 wol. i reprezentuje produkcję wydawniczą największych i najstarszych oficyn europejskich), rękopisy, kartografia, druki ulotne, materiały ikonograficzne (grafika oryginalna, ekslibrisy, fotografie, pocztówki), a także druki muzyczne. Od wielu lat dla zabezpieczenia przed zniszczeniem i w celu zachowania dla potomności wykonuje się we własnej pracowni kopie mikrofilmowe i cyfrowe najcenniejszych i najczęściej wykorzystywanych zbiorów. Od 2006 roku cyfrowe zasoby Biblioteki są publikowane w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej.
Bogata oferta Biblioteki Śląskiej jest adresowana do różnych grup użytkowników, zwłaszcza do studentów i pracowników naukowych, badaczy różnych specjalności, ale także wszystkich innych zainteresowanych, w tym dzieci, seniorów, ale także osób niepełnosprawnych. Dla tej ostatniej grupy jest realizowany specjalny program, przygotowany we współpracy ze specjalistami m.in. z Zakładu Arteterapii Uniwersytetu Śląskiego i z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu.
Wypełniając podstawowe funkcje związane z gromadzeniem, opracowaniem i udostępnianiem zbiorów, Biblioteka jest także ważnym centrum życia kulturalnego i naukowego Śląska. Zainteresowanym oferuje udział w licznych spotkaniach, takich jak: wieczory autorskie, promocje książek, wystawy, koncerty muzyki klasycznej, koncerty integracyjne dla osób niepełnosprawnych z cyklu „Radość i Nadzieja” czy „Między sztuką a terapią”. Od wielu lat odbywają się spotkania w Klubie Dobrej Książki, którego uczestnicy i czytelnicy Biblioteki przyznają nagrodę „Śląski Wawrzyn Literacki” dla – ich zdaniem najciekawszej – polskiej książki roku poprzedniego. Od 2007 roku Biblioteka Śląska wspólnie z Instytutem Książki współorganizuje Festiwal „Cztery Pory Książki”. Od 2004 roku organizowana jest tu impreza „Katowickie Prezentacje Biblioteczne”, której celem jest integracja środowiska bibliotekarskiego na Śląsku, wymiana doświadczeń zawodowych oraz promocja książki dziecięcej. Biblioteka prowadzi też szeroką działalność edytorską i edukacyjną wydając serię: Folia scientica Bibliothecae Silesianae, Książnica Śląska, Silesianka przedstawia, Polonica oraz bibliografie regionalne. Tutaj też od 2003 roku mieści się redakcja Guliwera – czasopisma o książce dla dziecka. W Bibliotece Śląskiej odbywają się: Ogólnopolski Festiwal Ekspresji Dziecięcej oraz spotkania „Dziecko w kulturze europejskiej”.
Wielkim zainteresowaniem cieszą się wystawy, a zwłaszcza coroczne prezentacje dorobku czeskich architektów, „Śląskiej Fotografii Prasowej” oraz Międzynarodowego Przeglądu Ekslibrisu Drzeworytniczego i Linorytniczego im. Pawła Stellera.